در سال های اخیر، ارتودنسی نامرئی به یکی از محبوب ترین روش های درمانی برای اصلاح ناهنجاری های دندانی تبدیل شده است. این روش که اغلب شامل استفاده از الاینرهای شفاف مانند اینویزیلاین (Invisalign) است، مزایای متعددی نسبت به روش های سنتی دارد. ارتودنسی نامرئی به نحوی است که براکت و سیم های فلزی روی سطح دندانها قرار نمی گیرند و در زمان حرف زدن و یا لبخند زدن فرد را آشفته و نگران نمی کند و در واقع در ناحیه پشت دندان ها قرار میگیرد و در حین حرف زدن یا خندیدن نمایان نیستند. در ادامه به معرفی ارتودنسی نامرئی، انواع ارتودنسی نامرئی، هزینه آن و ... می پردازیم.
برخلاف براکت های فلزی که از سیم ها و براکت های چسبیده به دندان ها استفاده می کنند، ارتودنسی نامرئی بر پایه الاینرهای شفاف و متحرک طراحی شده است. این الاینرها معمولا با استفاده از اسکن های سه بعدی و فناوری CAD/CAM ساخته میشوند و هر چند هفته یکبار تعویض می شوند تا به تدریج دندان ها را به موقعیت صحیح هدایت کنند.
از مهم ترین انواع تفاوت های اردتونسی نامرئی و ارتودنسی سنتی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
ویژگی | ارتودنسی نامرئی | ارتودنسی ثابت |
ظاهر | شفاف و نامرئی | قابل مشاهده |
قابلیت جابجایی | قابل درآوردن هنگام غذا خوردن و مسواک زدن | ثابت و غیرقابل جابجایی |
مدت زمان درمان | معمولا 12 تا 18 ماه | 18 تا 24 ماه یا بیشتر |
راحتی | زخم و التهاب کمتری را در لثه ها ایجاد می کند. | ایجاد زخم های دهانی بیشتر |
مطالعات اخیر نشان داده است که الاینرهای شفاف در ۷۸٪ از موارد ناهنجاری های متوسط و خفیف دندانی عملکردی مشابه براکت های سنتی دارند. با این حال، در موارد پیچیده تر مانند چرخش های شدید دندانی یا مشکلات فکی، هنوز براکت های ثابت عملکرد بهتری دارند.
در تحقیق دیگری که در American Journal of Orthodontics & Dentofacial Orthopedics منتشر شد، درصد موفقیت ارتودنسی نامرئی در اصلاح نامرتبی های دندانی بیش از ۹۰٪ گزارش شده است، به شرطی که بیمار از الاینرها طبق دستور پزشک، حداقل ۲۲ ساعت در روز استفاده کند.
هر چند ارتودنسی نامرئی جذابیت زیادی دارد، اما مناسب همه بیماران نیست. بر اساس بررسی های انجام شده در دانشگاه هاروارد (۲۰۲۴)، موارد زیر برای درمان با الاینرهای شفاف مناسب تر هستند:
- بیماران با نامرتبی های خفیف تا متوسط دندان ها.
- بیماران با فاصله های جزئی بین دندانی.
- بیماران با سبک زندگی پر مشغله که نیاز به درمان کم دردسر دارند.
- افرادی که از لحاظ زیبایی شناختی نمی خواهند براکت های فلزی داشته باشند.
در مقابل، افراد زیر ممکن است نیاز به درمان های سنتی داشته باشند:
- ناهنجاری های شدید اسکلتی فک.
- دندان های به شدت چرخیده یا نهفته.
- بیمارانی که همکاری لازم برای استفاده مداوم از الاینر ها را ندارند.
ارتودنسی نامرئی در واقع شیوه درمانی نوآورانه ای است که از ابزارهای ارتودنسی متحرک و شفاف که بیشتر با عنوان الاینر نامرئی شناخته شده اند، برای اصلاح جایگاه دندان ها و برای رسیدن به ساختاری مطلوب در دهان شما استفاده می شود. برعکس بریسها، الاینر های شفاف خیلی زیباترند و به سادگی با هر گونه درمانی در دهان و دندان سازگاری دارند. در روش درمانی ارتودنسی نامرئی کیفیت و ظرافت مواد به اندازه پیگیری حرفه ای درمان توسط بیمار مهم است. بنابراین، برای رسیدن به بهترین نتایج، ضرورت دارد که این فرآیند، تحت نظارت متخصصان متبحر ارتودنسی در این گونه موارد انجام شود.
از مهم ترین مزایای ارتودنسی نامرئی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بیمار می تواند هر چیزی را که می خواهد بخورد: از جمله مهم ترین مزایای ارتودنسی نامرئی نداشتن محدودیت غذایی برای بیمار است. برعکس شیوه های سنتی محدودیت های بسیاری را برای بیمار ایجاد می کنند. فرد بایستی از خوردن غذاهای بسیار سفت یا چسبنده در ارتودنسی ثابت و لینگوال خود پرهیز کند. ولی در روش ارتودنسی نامرئی شما می توانید هر چیزی که بخواهید را بخورید.
- کاملا نامرئی هستند: از مهم ترین مزایای ارتودنسی نامرئی این است که مواد تراز کننده آن نامرئی هستند. به نظر خیلی از افراد بریس ها جذاب نیستند. بنابراین با ارتودنسی نامرئی، دیگر از دیده شدن براکت ها یا سیم ها در حین لبخند زدنتان نگران نخواهید شد. این نوع ارتودنسی، گزینه ای است عالی برای بزرگسالان و حتی نوجوانان؛ چون می توانند با خیال آسوده لبخند بزنند و دندان هایشان را مرتب کنند.
- صرفه جویی در وقت بیمار: امروزه تقریبا همه افراد خیلی پر مشغله هستند. این یعنی اینکه، آن ها زمان کافی برای مراجعه مکرر به متخصص ارتودنسی را ندارند. در اینگونه مواقع، ارتودنسی نامرئی انتخابی درست و مناسب است. ارتودنسی نامرئی به شما این امکان را می دهد تا زمان کمتری را برای مراجعه به مطب متخصص ارتودنسی اختصاص دهید. به این دلیل که لازم است تنها بعد از هر 6 هفته به مطب مراجعه نمایید. این یعنی اینکه شما با انجام این روش قرار ملاقات های کمتری پیش رو خواهید داشت.
- بهبود سلامت دندان ها: با انجام ارتودنسی نامرئی، شما می توانید حتی سلامت دندان هایتان را افزایش دهید. داشتن دندان هایی صاف برای سلامت دندان ها و لثه ها امری بسیار ضروری است. اینگونه شما می توانید دندان هایتان را به شیوه ای موثرتر و بهتر تمیز نمایید. در نهایت باید بگوییم ارتودنسی نامرئی یا اینویزیلاین راهکاری فوق العاده است برای داشتن یک لبخند زیبا. شما می توانید سلامت کلی دهان و دندان بهتری داشته باشید؛ چون تمیز کردن آن به راحتی انجام می شود.
استفاده از تکنولوژی های نوین در ارتودنسی نامرئی باعث شده است که این روش درمانی نسبت به گذشته کارآمدتر، سریع تر و راحت تر باشد. در ادامه مطلب به معرفی برخی از پیشرفته ترین فناوری های مورد استفاده در ارتودنسی نامرئی می پردازیم:
- چاپ سه بعدی الاینرها: پیشرفت های اخیر در فناوری چاپ سه بعدی به تولید سریع تر و دقیق تر الاینرهای شفاف منجر شده است. این فناوری باعث شده است درمان های ارتودنسی شخصی سازی شده با دقت بالاتری ارائه شوند.
- هوش مصنوعی در پیش بینی حرکت دندان ها: امروزه با کمک هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی، نرمافزار هایی توسعه یافته اند که مدل های پیشبینی حرکت دندان ها را با دقت بالایی ارائه می دهند. به کمک این فناوری، متخصصان ارتودنسی میتوانند قبل از شروع درمان، نتایج نهایی را به بیماران نشان دهند.
- ترکیب الاینرهای شفاف با میکروویبره ها: در برخی مطالعات جدید، دستگاه های کوچکی به نام Orthopulse معرفی شده اند که با امواج نوری و میکروویبره های کم شدت، حرکت دندان ها را سریع تر می کنند. تحقیقات اولیه نشان داده است که این روش می تواند مدت درمان را تا ۳۰٪ کاهش دهد.
بصورت کلی ارتودنسی نامرئی به سه دسته مختلف تقسیم می گردد که هریک از این ها، یکسری مزایا و معایب دارند که در ادامه هریک از این روش ها را شرح می دهیم. با توجه به شرایط دندان هایتان و مشاوره با متخصص ارتودنسی خود، شما می توانید یکی از این روش ها را انتخاب نمایید:
- ارتودنسی سرامیکی: ارتودنسی سرامیکی از جمله رایج ترین نوع ارتودنسی نامرئی به شمار می رود ولی این روش با خود مشکلاتی نیز دارد. برای افزایش استحکام، اندازه براکت های سرامیکی نسبت به نوع فلزی آن بزرگتر است و احتیاج به بهداشت دهان و مراقبت بیشتر و دقیق تری دارد.
- ارتودنسی نامرئی متحرک شفاف: این نوع ارتودنسی با نام های ارتودنسی شفاف، ارتودنسی شیشه ای، ارتودنسی ژله ای، اینویزالاین و اینویزیلاین هم شناخته می شوند. در این روش، پلاک های شفاف توسط خود فرد گذاشته شده و در صورت نیاز برداشته می شوند و بایستی بصورت دائم و حدود 22 ساعت در شبانه روز از آن ها استفاده شود. از جمله مزایای مهم ارتودنسی اینویزیلاین در مقایسه با ارتودنسی ثابت، سهولت در مسواک زدن و نداشتن محدودیت در غذا خوردن است.
- ارتودنسی از پشت دندان: این نوع ارتودنسی با نام ارتودنسی از پشت دندان، ارتودنسی لینگوال، ارتودنسی زبانی، ارتودنسی مخفی و ارتودنسی پنهان نیز معروف است. در این نوع ارتودنسی نامرئی، دستگاه ارتودنسی ثابت به همراه براکت های فلزی پشت دندان ها قرار داده می شوند به این معنی که در مجاورت زبان چسبانده می شوند. ارتودنسی از پشت دندان مشکلاتی نیز دارد، از جمله اینکه می تواند برای فرد راحت نبوده و با زبان در هنگام حرف زدن و غذا خوردن بیمار تداخل داشته باشد.
درمان برخی از موارد با ارتودنسی نامرئی مشکل است و حتی می تواند امکان پذیر نباشد. برای مثال درمان ارتودنسی همراه جراحی فک است. طبق مطالعات علمی برای رفتن به اتاق عمل و انجام ارتودنسی پس از عمل جراحی فک، وجود براکت های فلزی کاملا لازم است. براکت های سرامیکی هنگام عمل جراحی فک نبایستی استفاده شوند چون خطر شکستن شان وجود دارد. با وجود اینکه آماده شدن برای جراحی می تواند با ارتودنسی نامرئی انجام گردد ولی چون پیش از جراحی باید تعویض سیستم ارتودنسی انجام شود اغلب گزینه مطلوبی نیست.
بهترین نوع ارتودنسی نامرئی در واقع روش ارتودنسی سرامیکی است. اما برای رفع نامرتبی مختصر دندان ها و درمان مشکلات ساده ارتودنسی روش ارتودنسی اینویزالاین مناسب است. تمامی نکات کلیدی درباره مزایا و معایب ارتودنسی نامرئی را اینجا آورده ایم، پس از مطالعه این نکات می توانید با پزشک متخصص خود مشورت کنید. حتما برای انتخاب شیوه درمانی مناسب به توصیه های او عمل نمایید.
بر خلاف ارتودنسی بزرگسالان، ارتودنسی کودکان با وسایل نامرئی توصیه نمی شود، چون به مراقبت دقیق و همکاری کودک نیاز دارد و کودکان در این مورد اغلب همکاری نمی کنند.
ارتودنسی بی رنگ با الاینر ها به این صورت است که قالبهای متعددی به طور ماهانه توسط متخصص ارتودنسی گرفته میشود که با توجه به نوع طرح درمانی و به هم ریختگی دندانی فرد، تعداد قالب های مورد نیاز و مدت زمان درمان مشخص می شود. در این روش رسیدن به نتیجه مناسب کاملا به نگهداری و کنترل بیمار وابسته است. مهم ترین مزیت استفاده از این روش این است که چیزی به دندان های بیمار نمی چسبد و دیده نمیشود.
ارتودنسی شفاف گزینه ای عالی برای افرادی است که به دنبال یک روش زیباتر و راحت تر برای مرتب کردن دندان های خود هستند. با این حال، به دلیل هزینه بالاتر و نیاز به همکاری در استفاده مداوم، برای همه مناسب نیست. در جدول زیر معایب و مزایای این روش ارتودنسی را آورده ایم:
معیار | مزایا | معایب |
ظاهر | تقریباً نامرئی و زیبایی بیشتری دارد. | ممکن است در برخی شرایط کمی شفافیت خود را از دست دهد. |
راحتی | عدم وجود سیم و براکت های فلزی که باعث زخم های دهانی میشوند. | ممکن است در روز های اول کمی ناراحتی ایجاد کند. |
بهداشت دندان | به دلیل قابلیت خارج کردن پلاک ها، مسواک زدن و استفاده از نخ دندان آسان تر است. | نیاز به تمیز کردن مرتب پلاک های شفاف دارد. |
تاثیر روی گفتار | تأثیر کمتر بر روی تلفظ نسبت به براکت های فلزی دارد. | ممکن است در ابتدا کمی تأثیر روی تلفظ برخی حروف بگذارد، مانند حروف سین و شین |
مدت درمان | در برخی موارد سریع تر از روش های سنتی است. | ممکن است برای ناهنجاری های شدید مناسب نباشد. |
انعطاف پذیری در استفاده | می توان هنگام غذا خوردن یا موقعیت های خاص آن را خارج کرد. | نیاز به تعهد بالا برای استفاده حداقل ۲۰ تا ۲۲ ساعت در روز دارد. |
محدودیت های درمانی | مناسب برای ناهنجاری های خفیف تا متوسط. | برای مشکلات پیچیده دندانی و فکی ممکن است مناسب نباشد. |
هزینه روش هایی که در متن ذکر شده اند نسبت به ارتودنسی ثابت و براکت فلزی یقینا در سراسر دنیا، بالاتر است. چون هم روش کار ارتودنسی دندان پیچیده تر خواهد شد، هم متریال استفاده شده در این نوع ارتودنسی گران تر از دیگر درمان های معمول ارتودنسی است که با استفاده از براکت های فلزی انجام می شود. در نتیجه هزینه آن حدود 10 الی 45 درصد در مقایسه با ارتودنسی با سیم و براکت فلزی، بیشتر است. این را در نظر داشته باشید که هزینه ارتودنسی نامرئی با توجه به طرح درمانی متخصص ارتودنسی همچنین شرایط ناهنجاری ها و به هم ریختگی دندان ها و بسته به مدت زمان درمان، متفاوت است.
مکانیزم عملکرد این نوع پلاک ارتودنسی همچون براکت از راه اعمال فشار به دندان های بیمار است. پس به دلیل نیرویی که به دندان ها وارد می شود، می تواند در روزهای ابتدایی تا حدی درد یا ناراحتی ایجاد کند. اما بیماران اغلب خیلی زود با این نوع فشار روی دندان های شان سازگار می شوند و درد آن کمتر شده و به تدریج رفع می شود. در روزهای ابتدایی می توانید با مصرف مسکن، درد ارتودنسی را کاهش دهید.