ارتودنسی ثابت یا متحرک؟ کدام برای شما مناسب است ؟

اهمیت انتخاب درست بین ارتودنسی متحرک و ثابت زمانی مشخص می شود که بدانیم هر نوع درمان بسته به شرایط دندان ها، سن بیمار، نیازهای خاص و سبک زندگی افراد، تاثیری متفاوتی دارند. انتخاب نادرست می تواند باعث طولانی تر شدن دوره درمان و مشکلات بهداشتی در دهان و دندان شود. به همین خاطر، بررسی دقیق این دو نوع ارتودنسی و مقایسه آن ها می تواند به شما کمک کند تا بهترین گزینه را برای خود پیدا کنید.

ارتودنسی ثابت یکی از روش های پر کاربرد و موثر در درمان مشکلات دندان و فک به شمار می رود. در این روش، براکت ها و سیم های ارتودنسی به صورت دائمی به سطح بیرون دندان ها متصل می شوند و به تدریج دندان ها را در موقعیت صحیح خود حرکت می دهند. این درمان به طور ویژه برای افرادی که دنبال تغییرات دائمی و اصلاحات پیچیده دندانی هستند، مناسب خواهد بود. در ادامه اطلاعات بیشتری درباره ویژگی ها، مزایا و معایب این نوع ارتودنسی در اختیار شما قرار می دهیم.

ارتودنسی ثابت به خاطر اثر گذاری دائمی و دقت بالایی که دارد، برای برطرف کردن بسیاری از مشکلات دندان و فک توصیه می شود. در ادامه انواع مختلف ارتودنسی ثابت را معرفی می کنیم:
- ارتودنسی ثابت فلزی: ارتودنسی ثابت فلزی به عنوان رایج ترین و قدیمی ترین نوع ارتودنسی برای درمان مشکلات دندان ها و فک مورد استفاده قرار می گیرد. در این روش، براکت ها از جنس فلز ساخته شده و سیم های فلزی به این براکت ها متصل می شود. این نوع ارتودنسی برای درمان بیشتر مشکلات دندان و فک کاربرد داشته و به خاطر قیمت مناسب تری که دارد، گزینه ای اقتصادی به شمار می رود.
- ارتودنسی ثابت سرامیکی: در ارتودنسی ثابت سرامیکی، براکت ها از جنس سرامیک یا مواد همرنگ دندان ساخته می شوند. این نوع ارتودنسی نسبت به ارتودنسی فلزی کمتر مشاهده می شود و به همین خاطر به کسانی که به ظاهر لبخند خود حساس هستند، توصیه می شود.

- ارتودنسی ثابت لینگوال یا زبان دار: در ارتودنسی لینگوال، براکت ها در قسمت داخلی دندان ها نصب می شوند؛ طوری که از بیرون دیده نمی شوند. این نوع ارتودنسی برای کسانی که دوست ندارند براکت های ارتودنسی نمایان باشند، گزینه مناسبی به شمار می رود.
- ارتودنسی ثابت همرنگ دندان یا کامپوزیتی: این نوع ارتودنسی شباهت زیادی به ارتودنسی سرامیکی دارد. با این تفاوت که در ارتودنسی ثابت همرنگ دندان یا ارتودنسی کامپوزیتی، براکت ها از مواد کامپوزیت ساخته می شوند که به رنگ طبیعی دندان ها شباهت بیشتری دارند. این نوع ارتودنسی از لحاظ زیبایی تقریبا به ارتودنسی سرامیکی نزدیک است، با این وجود هزینه کمتری به نسبت ارتودنسی سرامیکی دارد.

در ادامه برخی از مهم ترین ویژگی ها و مزایای ارتودنسی ثابت را عنوان می کنیم:
- اثرگذاری طولانی مدت و ثابت: در ارتودنسی ثابت به دلیل اینکه براکت ها به صورت دائمی روی دندان ها هستند، اثرات درمان طولانی مدت و پایدار خواهد بود. به این معنی که بعد از اتمام دوره درمان ارتودنسی، نتایج تغییرات دندانی برای مدت طولانی حفظ می شود و فرد نیاز به اصلاح مجدد موقعیت دندان ها و فک خود نخواهد داشت.
- مناسب برای مشکلات پیچیده دندانی: یکی از اصلی ترین مزایای ارتودنسی ثابت این است که برای افرادی که مشکلات پیچیده تر دندانی مثل دندان های نامرتب، فاصله های زیاد بین دندان ها یا مشکلات بایت شدید دارند، مناسب خواهد بود. ارتودنسی ثابت توان اینکه موقعیت قرارگیری دندان ها را اصلاح کرده و آن ها را به صورت دقیق و جامع مرتب کند را دارد.
- درمان جامع مناسب برای همه سنین: به طور معمول ارتودنسی ثابت برای افراد در هر سنی قابل استفاده است و می تواند وضعیت دندان و فک افراد در تمام مراحل سنی را اصلاح کند. این درمانی برای افرادی که نیاز به اصلاحات جدی دندانی دارند، بسیار موثر خواهد بود.

از جمله معایب ارتودنسی ثابت می توان به این موارد اشاره کرد:
- نیاز به مراقبت های بهداشتی خاص: یکی از معایب اصلی ارتودنسی ثابت، مراقبت های بهداشتی ویژه از دندان ها است. ممکن است تمیز کردن دندان به این خاطر که براکت ها و سیم های ارتودنسی به سطح دندان متصل هستند به راحتی امکان پذیر نباشد. در صورت رعایت نکردن مراقبت های بهداشتی هنگام ارتودنسی ثابت، احتمال تجمع پلاک و بروز مشکلات لثه ای بیشتر خواهد شد. بنابراین نیاز به مسواک زدن و نخ دندان کشیدن دقیق و منظم برای حفظ بهداشت دندان و دهان ضروری است.
- محدودیت در خوردن برخی غذاها: در حین درمان ارتودنسی، محدودیت هایی در مصرف برخی غذاها وجود دارد. به عنوان مثال مصرف غذاهای سفت یا چسبناک، می تواند به براکت ها آسیب بزند یا به راحتی بین دندان ها گیر کند. بنابراین نیاز است که برخی غذاها به صورت کلی از رژِیم غذایی فرد حذف شوند.
- دشواری در تنظیم و احساس ناراحتی اولیه: بعد از شروع درمان ارتودنسی ثابت، ممکن است بیمار احساس ناراحتی یا فشار روی دندان های خود داشته باشد. این حالت در ابتدا طبیعی است، اما بعد از مدتی فرد به این فشار عادت کرده و احساس درد و ناراحتی کاهش پیدا می کند. همچنین در برخی مواقع، براکت ها و سیم ها ممکن است در برخی موارد باعث تحریک لثه ها و زبان شوند. این موضوع برای برخی از افراد ناراحت کننده خواهد بود.

ارتودنسی متحرک یکی دیگر از گزینه های محبوب برای درمان مشکلات دندانی است که بر خلاف ارتودنسی ثابت، در آن براکت ها و سیم ها به طور دائم به دندان ها متصل نمی شوند. در این روش، از دستگاه های قابل جابجایی برای حرکت دندان ها استفاده می شود که به بیماران این امکان را می دهد تا هنگام نیاز، دستگاه را از دهان خود خارج کند. این ویژگی باعث می شود که ارتودنسی متحرک به نسبت ارتودنسی ثابت راحتی و انعطاف پذیری بیشتری داشته باشد. در ادامه اطلاعات بیشتری درباره ارتودنسی متحرک در اختیار شما قرار می دهیم.

ارتودنسی متحرک به نسبت ارتودنسی ثابت انعطاف پذیرتر است و به طور معمول برای مشکلات دندانی جزئی یا اصلاحات محدود مورد استفاده قرار می گیرد. در اینجا انواع مختلف ارتودنسی متحرک را معرفی می کنیم.
- ارتودنسی متحرک معمولی: این نوع دستگاه ها از پلاستیک و گاهی فلز ساخته می شوند و برای درمان مشکلات دندانی مثل مرتب کردن دندان های جزئی یا اصلاحات جزئی مورد استفاده قرار می گیرد. این دستگاه ها به طور معمول برای کودکان و نوجوانان که در حال رشد هستند، مناسب خواهد بود.
- ارتودنسی متحرک شفاف (Invisalign): دستگاه های شفاف که بیشتر به نام اینویزیلاین شناخته می شوند، یک نوع ارتودنسی متحرک و شفاف هستند که برای مرتب کردن دندان ها استفاده می شوند. این دستگاه ها طوری طراحی شده اند که به سختی قابل مشاهده باشند و برای افرادی که با ظاهر ارتودنسی ثابت مشکل دارند، جایگزین مناسبی هستند.
- ارتودنسی متحرک فنری (Hawley Appliance): دستگاه ارتودنسی فنری برای نگه داشتن دندان ها بعد از ارتودنسی ثابت استفاده می شود.
- ارتودنسی مخصوص پیشگیری از مشکلات بایت (Bite Plate): دستگاه ارتودنسی مخصوص پیشگیری از مشکلات بایت برای درمان مشکلات بایتی مانند باز بودن دندان های جلو یا مشکلات بایت فوقانی استفاده می شوند. این دستگاه ها معمولا برای اصلاح مشکلات کوچک در رشد دندان ها به کار رفته و می توانند موقعیت دندان ها را به تدریج اصلاح کنند.

در ادامه مزایای ارتودنسی متحرک را در اختیار شما قرار می دهیم.
- قابلیت برداشتن ارتودنسی هنگام غذا خوردن و نظافت دندان ها: یکی از بزرگ ترین مزایای ارتودنسی متحرک این است که بیمار می تواند دستگاه را هنگام خوردن و نوشیدن از دهان خود بیرون بیاورد. این ویژگی همچنین باعث می شود که فرد بتواند بدون دشواری دندان های خود را تمیز کند و محدودیتی در مصرف غذاهای خاص نداشته باشد. همچنین در این روش دستگاه ارتودنسی قابل شستشو بوده و به همین خاطر بهداشت دهان و دندان بهتر حفظ می شود.
- راحت تر بودن نسبت به ارتودنسی ثابت: به طور معمول ارتودنسی متحرک راحت تر از ارتودنسی ثابت است؛ چرا که براکت ها و سیم ها فشار کمتری به دندان ها وارد می کنند. علاوه بر این، از آنجا که دستگاه ارتودنسی متحرک است، در صورت احساس ناراحتی بیمار می تواند آن را برای مدت کوتاهی از دهان خارج کرده و راحتی بیشتری را حین درمان تجربه کند.
- مناسب برای اصلاحات جزئی: ارتودنسی متحرک برای اصلاح مشکلات دندانی جزئی و تغییرات کوچک در موقعیت دندان ها بسیار موثر است. به طور مثال برای کسانی که نیاز به اصلاحات کوچک در دندان های خود دارند، این نوع ارتودنسی درمان موثری خواهد بود. همچنین برای درمان برخی از مشکلات دندانی مثل مرتب کردن دندان های جلو، ارتودنسی متحرک می تواند مناسب باشد.

در ادامه معایب ارتودنسی متحرک را در اختیار شما قرار می دهیم.
- اهمیت استفاده مداوم: یکی از معایب اصلی ارتودنسی متحرک این است که برای دستیابی به نتایج مطلوب، بیمار باید دستگاه را به طور مداوم استفاده کند. عدم استفاده مرتب از ارتودنسی متحرک باعث کاهش اثر گذاری و طولانی تر شدن دوره درمان می شود. این موضوع نیاز به خود انضباطی بالا در فرد دارد و ممکن است برخی از افراد این کار را انجام ندهند.

- مناسب نبودن برای درمان های پیچیده: ارتودنسی متحرک برای مشکلات دندانی پیچیده مثل چرخش های شدید دندان ها، فاصله های بسیار زیاد یا مشکلات بایت شدید ممکن است به اندازه ارتودنسی ثابت موثر نباشد. به طور معمول این درمان برای تغییرات جزئی طراحی شده و برای درمان های پیچیده تر نیاز به ارتودنسی ثابت وجود دارد.
- هزینه بالاتر نسبت به ارتودنسی ثابت: در برخی موارد ممکن است هزینه ارتودنسی متحرک به نسبت ارتودنسی ثابت بیشتر باشد. به ویژه اگر فرد از ارتودنسی شفاف برای درمان استفاده کند، هزینه درمان بیشتر از ارتودنسی ثابت خواهد بود. این هزینه اضافی ممکن است برای بسیاری افراد یک چالش بزرگ باشد.

ارتودنسی ثابت و متحرک ویژگی ها، مزایا و معایب خاص خود را دارند که می توانند بر راحتی، اثر گذاری و هزینه درمان تاثیر بگذارند. در این بخش این دو روش درمانی را از چند جنبه مختلف مقایسه می کنیم:
- کدام یک احساس راحتی بیشتری به همراه دارد؟
در ارتودنسی ثابت، براکت ها و سیم ها به صورت دائمی به دندان ها وصل هستند و فرد نمی تواند آن ها را بردارد. این به این معنی است که در طول روز، ممکن است براکت ها باعث ایجاد احساس ناراحتی و فشار برای شما شوند. این موضوع به ویژه در مراحل اول درمان بیشتر به وجود می آید و رفته رفته کمتر می شود.
از طرف دیگر ارتودنسی متحرک به این خاطر که قابل جابجایی است، به شما این امکان را می دهد که در طول روز بتوانید براکت ها را در دهان خود بیرون بیاورید. این موضوع به خصوص هنگام غذا خوردن یا موقعیت هایی که نیاز به راحتی بیشتری دارید، برای شما کمک کننده خواهد بود. بنابراین باید بگوییم که ارتودنسی متحرک به نسبت ارتودنسی ثابت راحتی بیشتری دارد.
- غذا خوردن و حفظ بهداشت دندان ها با کدام نوع ارتودنسی راحت تر است؟
یکی از بزرگترین چالش هایی که ارتودنسی ثابت دارد، سخت بودن تمیز کردن دندان ها و حفظ بهداشت دهان در آن است. این موضوع به دلیل اینکه براکت ها و سیم های ارتودنسی به دندان ها متصل هستند، به وجود می آید. همچنین هنگام غذا خوردن ممکن است غذا به براکت ها بچسبد و باعث ایجاد احساس ناراحتی و مشکلات بهداشتی شود. از طرف دیگر، در ارتودنسی متحرک چون دستگاه ارتودنسی قابل جابجایی است، فرد می تواند هنگام غذا خوردن آن را از دهان بیرون آورده و دندان های خود را به راحتی تمیز کند. این ویژگی باعث می شود که حفظ بهداشت دندان ها در طول درمان با ارتودنسی متحرک راحت تر بوده و محدودیتی در مصرف غذاهای خاص نیز وجود نداشته باشد.
- مدت زمان درمان برای هر نوع ارتودنسی چقدر است؟
به طور معمول مدت زمان درمان با ارتودنسی ثابت بین 18 ماه تا 24 ماه متغیر است. این مدت زمان به نوع مشکلات دندان و پیچیدگی آن ها نیز بستگی دارد و در هر فرد متفاوت است. در واقع این مدت زمان می تواند کمتر یا بیشتر هم باشد. در مقابل، ارتودنسی متحرک به نسبت درمان ارتودنسی دوره درمان کوتاه تری دارد و معمولا بین 6 ماه تا 18 ماه طول می کشد. با این وجود، برای مشکلات پیچیده تر، ممکن است این نوع ارتودنسی موثر نباشد و درمان تنها با ارتودنسی ثابت ممکن باشد.

- کدام نوع ارتودنسی برای مشکلات پیچیده مناسب است؟
برای مشکلات پیچیده تر دندان و فک مثل چرخش های شدید دندان ها، فاصله های بزرگ بین دندان ها یا مشکلات بایت شدید، ارتودنسی ثابت گزینه بهتری است. این نوع ارتودنسی توان اصلاح دقیق و موثر مشکلات پیچیده را داشته و نتایج آن نیز پایدارتر است. این در حالی است که ارتودنسی متحرک بیشتر برای اصلاح مشکلات جزئی یا متوسط دندانی مناسب خواهد بود. در واقع زمانی که مشکلات دندان و فک پیچیده باشد و نیاز به تغییرات شدید در موقعیت دندان ها وجود داشته باشد، ارتودنسی متحرک عملکرد موثری نخواهد داشت.
- مراقبت های بهداشتی در کدام نوع ارتودنسی راحت تر است؟
در طول درمان ارتودنسی ثابت، نیاز به مراقبت های بهداشتی دقیق و منظم وجود دارد. به این معنی که باید دندان ها به دقت و به طور کامل مسواک زده شوند و ابزارهای خاص مثل نخ دندان مخصوص ارتودنسی یا مسواک های میان دندانی نیز برای حفظ بهداشت دهان استفاده شود. در این صورت است که می توانید از تجمع پلاک و ایجاد مشکلات لثه ای جلوگیری کنید. مراقبت از بهداشت دندان و دهان در ارتودنسی متحرک ساده تر است؛ چرا که دستگاه قابل جابجایی است و فرد می تواند به راحتی آن را تمیز کند. البته باید توجه داشته باشید که دستگاه ارتودنسی در زمان مشخص در دهان قرار گیرد تا اثر گذاری درمان حفظ شود.

هزینه ارتودنسی به عوامل مختلفی مثل نوع درمان، مدت زمان مورد نیاز و موقعیت مکانی مطب ارتودنتیست بستگی دارد. به طور معمول ارتودنسی ثابت هزینه کمتری به نسبت ارتودنسی متحرک دارد. هزینه ارتودنسی ثابت بسته به اینکه دستگاه ارتودنسی از نوع فلزی، سرامیکی یا لینگوال باشد متفاوت است. همچنین هزینه ارتودنسی متحرک با توجه به نوع دستگاه متغیر است؛ به طوری که هزینه ارتودنسی متحرک شفاف به نسبت سایر انواع ارتودنسی بیشتر است.

کلام آخر
انتخاب بین ارتودنسی ثابت و متحرک به نوع مشکلات دندانی و شرایط خاص بیمار بستگی دارد. ارتودنسی ثابت برای اصلاح مشکلات پیچیده تر مناسب بوده و درمانی موثر با نتایج پایدار به شمار می رود؛ اما مدت زمان لازم برای این درمان نیز بیشتر است. از سوی دیگر، ارتودنسی متحرک برای مشکلات جزئی دندان مناسب بوده و هزینه بیشتری به نسبت ارتودنسی ثابت دارد؛ با این حال حفظ بهداشت دهان و دندان ها با ارتودنسی متحرک راحت تر است. در نهایت شما می توانید برای انتخاب بهترین گزینه درمان بر اساس نیازها و شرایط فردی خود، با یک متخصص ارتودنسی مشورت کنید.